AGAPE |
«
Pax, Phoebe mater, tibi».
«Pax tibi, Iunia». «Non est ut dicas cena me pervenisse comesa: omnes praecessi». «Praecedis iure». «Benigne. Ut iuvat urbs? ut te vicus turarius? an non | |
5 |
te desiderium Cenchraeae macerat orae?» «Cur, soror? Interdum me demigrasse negarim, vocibus ut notis circumsonor. Est, puto, portus urbs...» «Orbis, Phoebe, terrarum portus. Ut autem rem geris? ecquidnam facis hoc ex ture lucelli?» |
10 |
«Sic satis. At nimium quam vos assistitis, ex quo adveni». «Merito: cum multis adstiteris tu». Haec sub dicta, fores patefiunt. «Pax tibi, Phoebe». « Pax tibi, Prisca». «Tibi, pax, mater». «Pax tibi, virgo». «Plantam respicias in primo flore novellam,» |
15 |
Prisca ait «Anthusan». «Sic ros, Anthusa, riget te, et tener insertam distas oleaster olivam» respondet Phoebe, dulcem complexa puellam. Vesper erat primasque faces accendere tempus tandem, namque aestiva diu subluxerat umbra: |
20 |
emicuit tandem patulis candela fenestris et tremuit veluti multa lampyride vicus. Nox subiit dubiis surgentis flatibus Euri turbida: praetereunt ingentia nubila Romam. Crevit at in triviis clamorque et turba popelli |
25 |
lucifugi, surdo flexus atque arcta viarum murmure fervebant. Resonant, temulenta popinae cantica, mox raucae subito convicia rixae: hic et sistra manu quatiunt et cymbala pulsant, illic audiri frustra lyra trita laborat. |
30 |
Augur Phryx alibi vocat ad cantamina plebem vocibus et plausu: pergit Iudaeus ubique circitor in cophino mercem laudare latentem. Hunc inter strepitum turaria saepius hiscit et versae leviter strident in cardine valvae. |
35 |
Introeunt viduae demissoque ore puellae, et iuvenes vetulique senes vernaeque loquaces et servus limis oculis circumspiciens et diducta tunica faber: hic Syrus, huic caput albae ora togae texit, valvas cum scalperet ungui: |
40 |
externi plerique viri, pressisque canentes per Tuscum vicum Solymorum cantica labris. Ingressi pacemque ferunt et pace fruuntur. Oscula dant tacitique sedent. Obmurmurat Eurus et fremitum Romae fert circumstantis ad aures. |
45 |
Apponebatur iam Phoebe cena ministra et varius mensam iam cinxerat ordine coetus: accedit cunctanter anus. Consurgitur. Adstat immemor, ut si oculis nihil unum cernat apertis, et canum caput assidue tremit. « Εἰρήνη σοι, |
50 |
ὦ Μαριάμ
»
Phoebe submisse dicit anumque collocat in medio. Cuncti spectare sedentem. Illa superciliis et crinibus annuit albis. Sic nive subtiles arbos circumlita ramos alto in monte diu micat et concussa tremit vi |
55 |
iam procul elapsi cum magno murmure venti, «Illa Deum vivum» cum virgine Prisca susurrat «vidit, quem tacito cum quaereret inde sepulcro, audit, NON EST HIC. Ex illo muta nec audit nec videt: exspectat: nutu vidisse fatetur». |
60 |
Atque iterum ad mensam sedere modestius, et cum pauper inops lauto cuidam decederet, iste « Servus es in Domino, Domini libertus es » inquit: dixitque Urbanus «Bene mane unde unde profecti ecce in quadrivio noctu consistimus. Et nox |
65 |
excipit adversos, dimittit postera fratres lux». «Atque ipsa quidem» respondet Epaenetus «est nox insuavis: nubesque volant ventique recursant et prope nimbus adest...» (Tum vero flamine rauco pulsa vacillabat longum domus) «Est ita tectum |
70 |
dulcius, et simul esse iuvat magis, et satis una tam multos delectat olus cenare patella». Hic Urbanus: «Olus sed enim contemnis, Apella. Num male olet?» «Vetitum nobis olet» inquit. «An ergo esca Dei regnum est?» «Hac vesci carne vetat lex». |
75 |
«
Lege fides Christi potior
». «Quin Christus adimplet, non delet legem». «Comitem, morose, moraris, atque offendiculum petis ipso ex aggere: quare?» Ecce viatores communis poenitet escae et tectum subiisse piget commune. Siletur. |
80 |
Paulatim nec edunt obtutumque in dape figunt, ventosque et nimbum quam torva silentia malunt. «An Iudaeorum Deus est tantummodo? Nonne et nostri?» Sic alterius serit alter in aure: «Est, quicumque sibi est bene conscius, ipse sibi lex». |
85 |
Vox
Aquilae
tandem compressit clara susurrum: «Quisquis es, Hebraei seu sanguine, sive Quirites, dives, inops, liber, posita sive emptus ab hasta, inter vos, fratres, haec summa est legis, amate!» Servi consurgunt, hic nudos illitus alba |
90 |
calce pedes, punctamque gerens hic stigmate frontem, hic fractus clavis, hic ustus membra flagellis, attritique manus manicis et compede crura. Hi mussant queruli, dein vociferantur: «Eundum est. Exspectat mola: quippe asini vice fungor». «At ipse |
95 |
sum canis, et servanda mala mihi ianua nocte est: me religant, ne abeam venari, scilicet, ossa in triviis». «Fratres, iam vivite. Forsitan altus a corvis cras frustatim circumferar urbem». «Forsitan hoc hodie muraenas corpore pascam». |
100 |
«Quando dies Domini veniet? Mora longa necat nos. Quando salus? Numquamne Deus pede conteret hostem? Nondum signa vident homines. Ubi sanguis et ignis et fumi vapor? » Hanc servi gemuere querelam. «Nox, fratres, praecessit: adest iam mane diei. |
105 |
Diffugiunt tenebrae: de somno surgere tempus exsolvique umbris lucisque accingier armis. Qui gaudet, qui flet, cur gaudeat et fleat, est vix. Praeterit hic mundus iamque hoc evanuit aevum ». Haec Aquila, adsensuque anus excipit omnia nutuque |
110 |
assiduo, visura Deum, quem vidit, et ignem. Iamque videbatur caelum suffire vapore ventus ab aurorae crebrescens partibus. Illi tunc memorant Domini mortem redeuntis, et «O, qui detrudis reges abiectosque erigis, audi! |
115 |
da nobis pacem, da te concorditer uti: appare tandem» convivae voce precantur. Dein panem Stachys accepitque et fregit adorans: «Ut grano ex uno succrevit spica sepulto, haec genuit spicas, spicae fecere maniplum, |
120 |
hi segetem, convecta autem seges undique panem: sic de cardinibus terrarum quattuor unum in regnum populi coeant agapeque fruantur, Christe, tua». Fracto vescuntur pane, venitque in mentem panemque Deus vinumque ministrans, |
125 |
ut natis genitori cum iam discederet, et crux quadrivio signans ingenti nubila caeli. Dein Stachys: «Hinc» inquit «Mors immortalia discat. Adsit, qui sanctus: qui nondum, fiat et adsit. Gratia descendat, mundusque recedat in auras, |
130 |
ex tuguri tecto tenuis sub vespere fumus...» At surrexit anus vocemque erupit anhelam: « ΜΑΡΑΝ ΑΘΑ ». Crepitant flammae, micat ignis, et igni ignem adflat flammasque furens diverberat Eurus. « ΜΑΡΑΝ ΑΘΑ » geminat flammis cingentibus amens |
135 |
et pronis genubus procumbit. Clamor ubique et fuga. Ventus obit longis ululatibus urbem, scintillas fumumque ferens, pinguesque tabernas de taedis pergit deinceps accendere taedas. Convivaeque ruunt complentque angusta viarum, |
140 |
et DOMINUS clamant VENIT,
et sonat ignis et aestus. Ac dum praetereunt, meretrices fornice nudae erumpunt, mixtaeque lupae cum virgine currunt, clamantesque senex sequitur Iudaeus et urget: «O desertores corruptoresque, quid ignis |
145 |
ille sibi, quid regna velint, nunc scimus. Id iste rex erat adveniens orbi laturus et urbi! O templi populique faces, non impediet crux quominus ignem igni... facis est ardere... luatis». Nil respondebant miseri clivumque petebant |
150 |
certatim. Clivo iam femina virque potiti ducebant animam. «Te iam vidisse» vir inquit «mi videor». «Bene te» respondet femina «novi et memini. Valuitne Nero compellere tandem ut vivos ederes homines? » «Locusta! Probe nunc |
155 |
commemini, crudumque voro, Locusta, ego, rodis tu». «Nunc ille, puto, felix invenit cum qui commodius quam nos homines absumeret: ignem». Namque illinc flammis caelum terramque videbant misceri mersamque atra caligine Romam. |
160 |
Interdum vero ruber exardescere fumus undique scintillans, et acutum stridere ventus. «Audisne? Haec cithara est» inquit Locusta «Neronis». Iamque etiam clivum summum confusa tenebat e latebris agapes patuloque e fornice turba. |
165 |
Respiciunt rutilam flammis superantibus urbem. Incensus late vicus spargebat odorem turis, ut immensam si mactaretur ad aram: lucebatque focus: propiorque Anthusa Lyciscae virginea nudam velabat veste sororem. |
vv. 1, 5, 10, 11. Paul. ad Rom. XVI, 1 sq. Commendo autem vobis Phoeben sororem nostram, quae est in ministerio Ecclesiae, quae est in Cenchris, ut eam suscipiatis in Domino digne sanctis, et assistatis ei in quocumque negotio vestri indiguerit: etenim ipsa quoque astitit multis, et mihi ipsi.
v. 1. id. ib. 7. Salutate... Iuniam.
v. 13. id. ib. XVI, 3. Salutate Priscam.
v. 16. id. ib. XI, 17... tu autem cum oleaster esses, insertus es etc.
v. 50. Paul. ad Rom. XVI, 6. Salutate Mariam, quae multum laboravit in vobis.
v. 62. Paul. ad Cor. I, VII, 22.
vv. 63, 66. id. ad Rom. XVI, 9 et 5.
v. 73. Fuerunt, opinor, uncta pingui oluscula lardo.
v. 75 sqq. Vide Paul. Ep. passim, ut ad Rom. XIV, 10 sqq. XVI, 17, III, 29, II, 14.
v. 85. id. ad Rom. XVI, 3. Salutate... Aquilam etc.
v. 88. Paul. ad Rom. XIII, 10: Plenitudo ergo legis est dilectio.
v. 101 sqq. Paul. ad Cor. I, III, 13: Dies enim Domini declarabit, quia in igne revelabitur: et uniuscuiusque opus quale sit, ignis probabit.
v. 102 sqq. id. ad Rom. XVI, 20: Deus autem pacis conterat Satanam... XIII, 11 sq. hora est iam nos de somno surgere. Nunc enim propior est nostra salus... Nox praecessit, dies autem appropinquavit. Abiciamus ergo opera tenebrarum, et induamur arma lucis...
v. 104 sq. A. A. II, 19 sq.: dabo prodigia in caelo sursum, et signa in terra deorsum sanguinem et ignem et vaporem fumi... antequam veniat dies Domini...
v. 108 sq. Paul. ad Cor. 1, VII, 29 sqq.: Tempus breve est.... qui flent tamquam non flentes et qui gaudent tamquam non gaudentes... praeterit enim figura huius mundi.
v. 118. Paul. ad Rom. XVI, 9... Stachyn dilectum meum.
v. 128 sqq. Nonnulla hic et supra - vv. 119 sqq. - sumpsi ex Doctrina Apost. 10 sqq. ut illud
Μαρὰν ἀθά,
Dominus venit.
v. 154 sq. Cfr. Suet. Nero, 37.