PHIDYLE |
Iohanni Cornelio Gerardo Boot
|
|
"O fons Bandusiae gelidis qui reddere rivis et rauco visus venusinum murmure fontem, longinquas ipso lymphas mihi nomine iussus Bantinosque refers saltus lactumque Forentum, | |
| 5 |
ut lassus redeo, ut video cava saxa libenter teque sub ilicibus qui tramite serpis opaco, hic ducis varios vena saliente colores! O rus, tandem ego te adspicio, tandemque licebit dulcibus in latebris Ianoque aestuque carere. |
| 10 |
Pollicitus tibi, Maecenas, me quinque futurum rure dies, abero totidem malus, optime, menses. Ignosces et pruna sines et corna legentem vadere per viridis querqueta Lucretilis aut hinc ad putre cum chartis tribus illis repere fanum. |
| 15 |
Tum siqua occurram, mentem derisor Arelli bella canens turbem (namque aequumst scire deos qui contingam propius) depugnantemque Phraaten; tum teneat vacuas potantis Cervius auris ante lares tutusque cavus cenaeque pater mus. |
| 20 |
O parvi salvete lares, vicinia salve, et mihi Bandusiae lymphae gaudete loquacis". Haec agitans voti reus arae destinat haedum - tinnibant tota iam tintinnabula valle et tua balatu, Digentia, ripa sonabat - |
| 25 |
cum pressis lippus palpebris Flaccus ab ima forte casa lentis gradientem passibus - urnam inpositam capiti fulcit teres orbe lacertus - dispicit ad fontem notae succedere formam virginis. En properat: genibus sonat instita pulsa. |
| 30 |
Os pallet, qualis drupae sit pallor olivae, at lauri duplex imitatur pupula bacas, labraque poeniceum diffissa cortice malum. Sustinet et figit nigros acus aurea crinis et geminae rident trepidantis inauribus aures. |
| 35 |
Quae coram ut venit solis suffusa vapore occidui dextrae posita dedit oscula testa, et subridentem sic ore adfata poetam est: «Tandem ades o! Rectene vales? At serius. Ut te messores magno patrem clamore vocabant! |
| 40 |
Totus an invidiam trahit una ex arbore pagus inmeritus poenasque luit Mandela caduci stipitis? At tandem dominus tua rura revisis villamque atque - istum quonam tu nomine? - fontem». Cui vates «Equidem valeo bene sumque libenter |
| 45 |
rure: vides hic me recte, Fircellia, salvom. Di te ament: quid tu? valuistine usque? Quid, ipsa si loquitur facies? Variis tumet uva racemis lividaque autumnus distinxit poma rubore. Quando igitur celebrem, Primilla, repotia tecum?» |
| 50 |
Erubuitque simul virgo frontemque remisit, atque «Apage istud!» ait: «nugaris. Qui potis? annus est, ere, non plenus nostra ut matercula nobis conposita est». «Aegre est animo: fuit illa pudica inprimis iuvitque domum, pia, dedita lanae, |
| 55 |
frugi, quam minimum paganas usa loquaces». «Nunc vero... et senior pater est et parvula proles, unus enim valeat patri Primillus anhelos liranti praeire boves et ducere potum aut opus adiuvisse sua runcantis opella... |
| 60 |
Sed cuinam tenuis domus et sit recula curae? Quis mihi conciliet pedibus, quis lintea purget? Quis bene cretatam vestem mihi siccet ad auras? possit ut elauta pater et germanulus omnis ad Variam tunica festis prodire diebus. |
| 65 |
Praeterea summis digitis acus usque tenenda est. Nunc opus est sarto, modo suto. Trita fatiscit paenula: consuitur. Caligae labat ansula: necto. "Ei soror, heus virgo" conclamant "eia age, nata!" Flare, equidem credo, simul et sorbere necesse est. |
| 70 |
Vix experrectae cribro quatienda farina est; allia pistillo rutamque apiumque teramus ut posita modo falce senex porrectus in umbra, cum crepitant bibuli radiis rorantia solis prata, bonum carpat lento mihi dente moretum |
| 75 |
atque siliginea vescatur languidus offa, dum matutinas respectans ruminat herbas taurus et assiduo canit avius ore cuculus. At tandem rediens idem iam vespere rubro intus odoratas rimetur naribus auras |
| 80 |
et cenae conpos patina mussante recumbat. Ne male tunc oleis careat mea mensa caducis; quamquam non albae desunt quas orcula servat interior, quas et contusas mollit acetum feniculi redolens et seminibus lentisci; |
| 85 |
non fici quas ipsa lego, quas ipsa repono; at vetulum decocta cadum prius unxit amurca. Neu multi interdum scriblita papaveris absit, neu festum savilla negent aut liba saporem. Haec epulis tribuam potior sollemnibus; illa, |
| 90 |
plurimus in flavas si quando messor aristas plurimaque in stipulas cum falx inducitur, aut cum grandia sunt trahea stridenti farra terenda: ecastor, drupas ut tum laudamus et allec! At festo mihi tracta die, mihi granea fumet, |
| 95 |
uno inhient trepidum pueri simul ore catinum. Nec totam pueris tamen absorbere placentam tum liceat: mihi tum contingat fallere pastos frusta reponenti patris in ientaculum et aegrum quis aliquid faciam noctu lallare puellum. |
| 100 |
Nec penus omne tamen cella dilabitur, ut mel, ut mulsum, ut pereat sal, caseus, omniaque uno ova die: bona namque opibus bene vilica parcit. Est, siquid festo prodegit, egere profesto». « Φειδύλη! » hic aliud similis prope Flaccus agenti. |
| 105 |
Continuo suspexit erum Primilla nec ultra ausa loqui vitreis admovit fontibus urnam. Rauca cadens resono sorbetur gurgite lympha. Tum Quintus, «Pol» ait: «magnam curamque laboremque et bene moratam narras, Primilla, puellam: |
| 110 |
nec tu mane sedes nec vespertina quiescis». Respiciens virgo, «Tangis, pater» inquit «acu rem: ad fontem mihi saepe canit cassita meanti, et de fonte caput radit venientis hirundo. Nec finem inponit nox intempesta labori: |
| 115 |
nam seros pensum trahitur dubitantis ad ignes luminis, et solam me territat umbra Vacunae longaque de nigro bubonis naenia fano». «At deus» inquit erus «facientes adiuvat: euge, dis cordi es: pleno hinc manat tibi copia cornu. |
| 120 |
Nonne tibi laeto fruges effudit agellus ubere? nonne bonam pascit spem vinca musti?» Vixdum sustulerat virgo urnam, ponit et «Audi, Iuppiter,» inquit «erum!» Queritur tum multa: querentis acre aliquod fauces atque imos temptat ocellos. |
| 125 |
Nam belle non esse bovi docet: idque dolere inprimis, oculos quod nunc avertat ab ipsa nec patulo frondes oblatas ore capessat. Exuvias frustra contritas anguis et herbas vase dari, serpylla simul, simul ulpica, ligneo. |
| 130 |
Post uncta vestem misere deplorat in arca dilapsam, tineas quae paverit inscia caecas. Quid, quod furcillas hiberno in tecta reductas tempore, reppererit sudo modo vere labantis? Quid, quod nunc nuper spem speca fefellerit? Eheu |
| 135 |
ad ventum levior iactavit vallus aristas et volitans risit iactantem gluma per auras. Tum lunam incusat, simul ova silentia deflet, ova nec illa quidem pariter nec tempore laevo supposita, obtuso cum luna senesceret orbe; |
| 140 |
quae tamen heu nullum rostellum pertudit ova! Tum pueri morbum, frontem sudore madentem, interdum nigro concretas sanguine naris narrat et admotae labris fastidia pultis et maciem et longis querulam vagitibus umbram. |
| 145 |
«Nunc oleis saltem parcat pendentibus aestus neu contundantur fecundae grandine vites! Incassumne foco fragiles de more coronas indidero? specae sordent iam, Manibus hornae? Sed mihi non dero: est mihi quod nocturna paravit |
| 150 |
lana peculiolum; messis mihi lecta quod auxit divitis in sulcis - magno stetit illud - Arelli. Ibo atque Albano mercabor monte iuvencum quo Cerum caeso placem Cereremque Laresque». Haec inter plena crinis oneraverat urna. |
| 155 |
Cum Flaccus: «Vitulus, virgo, sine crescat in herbis albanis; gelidus pascat licet Algidus agnos, tu sale pacato, tu aversos farre penates. Non oleas aestus mordebit, grandine vites non contundentur, parcet grave tempus alumnis, |
| 160 |
tu modo tolle manus luna nascente supinas». Iam repetit Primilla casam, iam nox tegit imam Usticam. Albentis summo Lucretile lunae cornua, uti caelum tenuis si incideret unguis, aurea praefulgent, aperit Digentia vallem |
| 165 |
aurea, nocte audent umbrae prodire diurnae. Tum vates stipulas interque mapalia reptans aspicit ex nivea manifestam luce puellam. Assiduo propter gemitu casa nigra sonabat. Illa manus intenta tenet, tenet ora sub auris |
| 170 | suscipiens fusum palmis et fronte nitorem. |